Արտաքին Քաղաքականություն

ՀՀ արտաքին քաղաքականության մեջ միշտ առանձնակի նշանակություն են ունեցել հայ-ռուսական հարաբերությունները: Երկու երկրների միջև ռազմավարական համագործակցության արդյունքը դարձան ավելի քան 160 միջպետական, միջկառավարական ու միջգերատեսչական պայմանագրերն ու համաձայնագրերը: Հայ-ռուսական հարաբերությունները նոր որակ ստացան 2000 թվականին, ՀՀ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի ՌԴ կատարած առաջին պաշտոնական այցից հետո: Քննարկված և համաձայնեցված մի շարք խնդիրների և ստորագրված փաստաթղթերի շարքում հիշատակելի է առանց մուտքի արտոնագրերի ՀՀ և ՌԴ քաղաքացիների փոխայցելության մասին համաձայնագիրը, որով Հայաստանը դարձավ ՌԴ հետ նման համաձայնագիր կնքած առաջին պետությունն այն պահից ի վեր, երբ Ռուսաստանը միակողմանիորեն դադարեցրեց իր մասնակցությունը Բիշքեկի պայմանագրին: ՀՀ Նախագահի այցի կարևորագույն արդյունքը դարձավ «21-րդ դարում ՀՀ և ՌԴ միջև ռազմավարական համագործակցության մասին» հռչակագիրը, որով հայ-ռուսական ռազմավարական գործընկերությունը թևակոխեց նոր հանգրվան:

[break]

Երկու բարեկամ երկրների միջև տնտեսական համագործակցությունը կարգավորում էր ՀՀ և ՌԴ միջև տնտեսական համագործակցության Միջկառավարական հանձնաժողովը: Հայ-ռուսական տնտեսական համագործակցությունը տարեցտարի զարգացավ՝ ՌԴ-ից Հայաստան էր առաքվում բնական գազ, մատակարարվում էր ՀԱԷԿ-ի միջուկային վառելիքը, ներկրվում էին նաև բնական ալմաստներ, որոնց մշակումը ՀՀ տնտեսության կարևոր ճյուղերից էր: ՀՀ Նախագահի 2001 թվականի սեպտեմբերի 15-ի ՌԴ պաշտոնական այցի շրջանակներում ստորագրվեց համաձայնագիր ՀՀ և ՌԴ կառավարությունների միջև և մարզերի ու ՌԴ վարչական միավորների միջև համագործակցության սկզբունքների վերաբերյալ, որը հնարավորություն տվեց այդ ուղղությամբ իրականացնել լայնածավալ գործունեություն:

2006 թվականի դեկտեմբերին պետական մակարդակով և մեծ շուքով մեկնարկեց Հայաստանի տարին Ռուսաստանում։ Բացման արարողությունը տեղի ունեցավ Կրեմլի պետական պալատում երկու երկրների նախագահների՝ Վլադիմիր Պուտինի և Ռոբերտ Քոչարյանի մասնակցությամբ։ Տարվա ընթացքում անցկացվեցին գիտական կոնֆերանսներ, բիզնես-համաժողովներ, ցուցահանդեսներ և համերգներ, ինչը թույլ տվեց հարստացնել հայ-ռուսական համագործակցությունը, բացահայտել նոր հեռանկարներ գիտության, կրթության և մշակույթի ոլորտներում, ամրապնդել կապերը երկու երկրների բիզնեսի ներկայացուցիչների միջև։ Այդ խոշոր միջոցառումը 2005-2006 թվականներին անցկացված՝ Հայաստանում Ռուսաստանի տարվա տրամաբանական շարունակությունը դարձավ, որը նույնպես կազմակերպվել էր ամենաբարձր պետական մակարդակով։

Ընդհանուր առմամբ, հայ-ռուսական հարաբերությունների զարգացումները 1997-2008 թվականներին ամրապնդեցին դաշնակցային լայն փոխգործակցության, բոլոր ոլորտներում կապերի ինտենսիվ խորացման, կովկասյան տարածաշրջանում և ամբողջ աշխարհում հաստատուն խաղաղության, կայունության և երաշխավորված անվտանգության ապահովման վճռականությունը:

1998-2007 թվականներին ՌԴ-ից տնտեսության իրական հատված ներգրավված ներդրումների ծավալը կազմել էր 1․097.39 մլն ԱՄՆ դոլար: Ուղղակի ներդրումները կազմել էին 734.12 մլն ԱՄՆ դոլար: 1998-2007 թվականներին ՌԴ-ից ներդրումների բաղադրյալ տարեկան աճի տեմպը կազմել էր 29.71 տոկոս:

2007 թվականին ՌԴ-ից տնտեսության իրական հատված ներգրավված օտարերկրյա ներդրումների ծավալը գերազանցել էր 1998 թվականի ցուցանիշը 10.4 անգամ, իսկ 2008 թվականին՝ 20.36 անգամ:

1998-2007 թվականներին ՌԴ-ից տնտեսության իրական հատված ներգրավված օտարերկյա ներդրումների ծավալը կազմել էր ընդհանուր ծավալի 32.88 տոկոսը, իսկ 1998-2008 թվականներին՝ 43.03 տոկոսը:

2001 թվականը հատուկ նշանավորվեց հայ-ֆրանսիական երկկողմ հարաբերությունների ընդլայնման և խորացման տեսանկյունից: Հայաստանը դարձավ Եվրոպայի խորհրդի անդամ, որը նոր մակարդակի բարձրացրեց մեր երկրի միջազգային հեղինակությունն ու պատասխանատվությունը ժողովրդավարության, օրենքի գերակայության հաստատման և մարդու իրավունքների ամրապնդման ոլորտներում: Հայաստանը գնահատում և մեծապես կարևորում է Ֆրանսիայի գործուն աջակցությունն այս գործընթացում:

2001 թվականին Ֆրանսիան հատուկ օրենքով ճանաչեց 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանությունը: Սա պատմական կարևորագույն քայլ էր ոչ միայն հայ ժողովրդի, այլև համայն մարդկության համար: Այդ օրենքը դարձավ հայ-ֆրանսիական ավանդական բարեկամական հարաբերությունների տրամաբանական արտացոլումը, ինչպես նաև հայկական դիվանագիտության նշանավոր հաջողությունը։

Որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ` Ֆրանսիան կառուցողական մասնակցություն ունի և միշտ նշանակալից ջանքեր է գործադրել Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ։

[break]

Ֆրանսիայի և Հայաստանի բարեկամական հարաբերությունների լավագույն արտացոլումն էր 2006-2007 թվականներին անցկացված Ֆրանսիայում Հայաստանի տարին, որն անցավ «Հայաստան` իմ բարեկամ» խորագրի ներքո: Ֆրանսիայում Հայաստանի տարվա շրջանակներում տեղի էին ունեցել ավելի քան 850 միջոցառումներ Ֆրանսիայի 165 քաղաքներում: Դրանք ներառում էին քաղաքական, տնտեսական, հանրային ոլորտներն ու մշակութային բոլոր ուղղությունները:

1998-2007 թվականներին Ֆրանսիայից Հայաստանի տնտեսության իրական հատված ներգրավված ներդրումների ծավալը կազմել էր 180.67 մլն ԱՄՆ դոլար, իսկ 1998-2008 թվականներին՝ 271.42 մլն ԱՄՆ դոլար: Ուղղակի ներդրումները համապատասխանաբար կազմել էին 141.7 և 225.46 մլն ԱՄՆ դոլար: 1998-2007 թվականներին Ֆրանսիայից ներդրումների բաղադրյալ տարեկան աճի տեմպը կազմել էր 1.05 տոկոս, իսկ 1998-2008 թվականներին՝ 18.19 տոկոս: 2007 թվականին Ֆրանսիայից տնտեսության իրական հատված ներգրավված օտարերկրյա ներդրումների ծավալը գերազանցել էր 1998 թվականի ցուցանիշը 1.1 անգամ, իսկ 2008 թվականին՝ 5.32 անգամ:

1998-2007 թվականներին Ֆրանսիայից տնտեսության իրական հատված ներգրավված ներդրումների ծավալը կազմել էր ընդհանուր ծավալի 5.41 տոկոսը, իսկ 1998-2008 թվականներին՝ 5.91 տոկոսը:

2004 թվականին Հայաստանի Նախագահի Չինաստան կատարած պաշտոնական այցի շրջանակներում Հայաստանի և Չինաստանի ղեկավարներ Ռոբերտ Քոչարյանը և Հու Ցզինտաոն սեպտեմբերի 27-ին տեղի ունեցած բանակցությունների ժամանակ հայտարարել էին, որ Հայաստանը և Չինաստանն առևտրատնտեսական հարաբերությունները համարում են հեռանկարում երկկողմ համագործակցության առաջնային ուղղությունը: Ընդունված համատեղ հռչակագրում պետությունների ղեկավարները հայտարարել էին, որ «խրախուսում և պաշտպանում են տարբեր ձևերով փոխշահավետ համագործակցության զարգացմանը նպատակամղված երկու երկրների միջոցառումները, ներդրումների ավելացումը»: Այցի արդյունքներով ստորագրվել էին առևտրատնտեսական համագործակցության, սեյսմիկ պաշտպանության բնագավառում համագործակցության միջկառավարական համաձայնագրեր, ինչպես նաև մշակութային փոխանակման միջգերատեսչական ծրագիր:

Եվրոպական ուղղությունը և եվրաինտեգրման գործընթացները 1998-2007 թվականներին ՀՀ արտաքին քաղաքականության գերակայություններից էին: ԵՄ-ն օժանդակության բազմաթիվ ծրագրեր էր իրականացրել մեր երկրում, ինչպես նան բացառիկ ֆինանսական օգնություն է ցուցաբերել: Եվրամիությունն աստիճանաբար դարձել էր Հայաստանի խոշորագույն առևտրային գործընկերը, որի հետ առևտրաշրջանառությունը միայն 2007 թվականի հունվար-ապրիլ ամիսների ընթացքում կազմել էր 441․93 մլն ԱՄՆ դոլար: Երկկողմ հարթությունում 1998 թվականից ի վեր զգալի առաջընթաց էր գրանցվել Հայաստանի և Եվրոպական Միության անդամ պետությունների հարաբերություններում։

[break]

1999 թվականին ուժի մեջ մտավ Եվրոպական համայնքների և դրանց անդամ երկրների և Հայաստանի միջև կնքված Գործընկերության և համագործակցության համաձայնագիրը: ԳՀՀ-ն իրավական հիմք ստեղծեց ՀՀ-ԵՄ համագործակցության համար՝ կանոնակարգելով ԵՄ կառույցների ու ԵՄ անդամ պետությունների հետ Հայաստանի հարաբերությունների ողջ սպեկտրը: Եվրոպական հարևանության քաղաքականության շրջանակներում Գործողությունների ծրագրի ստորագրման արդյունքում երկկողմ հետաքրքրություն ներկայացնող հարցերի շրջանակը զգալիորեն ընդլայնվել էր` ներառելով արդեն ավանդական դարձած ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների, տնտեսական զարգացման, աղքատության նվազեցման, տարածաշրջանային համագործակցության զարգացման, գիտության, կրթության, սոցիալական ապահովության և այլ հարցեր ու ոլորտներ:

1998-2007 թվականներին Հայաստանը մեծապես աշխուժացրել էր իր աշխատանքը Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպության (ԵԱՀԿ) հետ: ԵԱՀԿ-ի նշանակությունը Հայաստանի համար հսկայական էր Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի կարգավորման առումով, որի միջնորդական առաքելությունն ստանձնել էին ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը և նրա համանախագահները՝ Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ը, Ֆրանսիան:

2001 թվականի ապրիլից Եվրոպայի խորհրդում գործում էր ՀՀ մշտական ներկայացուցչությունը, իսկ 2003 թվականի հուլիսի 8-ից Երևանում պաշտոնապես սկսեց գործել ԵԽ Գլխավոր քարտուղարի հատուկ ներկայացուցչի գրասենյակը և ԵԽ տեղեկատվական գրասենյակը: